جراحی دندان عقل روی عصب فک خطرناک است؟

عصب زبانی LN با عبور از خط مایل به کانال غده ساب مندیبولار می‌رسد و از آن نیز عبور می‌‌کند. این عصب تقریبا 4 میلی‌ متر افقی از دندان مولر سوم دندان عقل با فاصله است. در حقیقت این عصب یکی از شاخه‌‌‌های عصبی مندیبولار به حساب می‌آید. عصب زبانی پایانه‌‌‌های عصبی دو سوم قسمت قدامی‌ زبان را تحت کنترل دارد. ازاین‌ رو برای پیشگیری از آسیب به این عصب نیاز است، جراحی دندان عقل روی عصب با دقت و توجه بیشتری همراه باشد.

ممکن است جراحی دندان عقل، روی عصب موجب آسیب موقتی شود، مانند زمانی که تزریق بی‌ حسی انجام می‌شود. در واقع با تزریق بی‌حسی به قسمت مشخص شده، آن موضع بی‌حس می‌شود و در برخی موارد نصف زبان نیز برای دقایقی دچار بی‌حس می‌شود. در این موارد عارضه بی‌حسی حدود یک الی دو ساعت بیشتر ماندگار نیست و مجددا حواس بیمار باز می‌گردد.

اما گاهی اوقات آسیب‌های وارد شده بر عصب شدت بیشتری دارد و مدت زمان طولانی‌تری آثار آن باقی‌ می‌ماند‌ این دست از آسیب‌ها اغلب دائمی‌ محسوب می‌شود. قابل توجه است که در چنین شرایطی بیمار قوه چشایی خود را نیز از دست می‌دهد. این عارضه همراه با درد و سوزش در زبان است، به‌ گونه‌ای که بیمار دیگر نمی‌تواند حتی مانند قبل صحبت کند.

عصب زبان تامین‌ کننده حواس برای زبان است. همچنین این سیستم، پیام‌‌‌های چشایی را به مغز منتقل می‌کند. آسیب به این عصب نیز می‌تواند دلایل مختلفی شامل شود. یکی از این دلایل کشیده دندان بیمار و یا جراحی دندان عقل است. از دیگر عللی که می‌توان در رابطه با آسیب عصب زبانی به آن اشاره داشت، موارد زیر است.

• بی‌حسی دندان
• بیماری‌‌‌های متابولیک و عفونت دندان
• جراحی‌‌‌های مختص برداشتن تومور از دهان
• ایمپلنت دندان‌ها
• شیمی‌ درمانی یا پرتو درمانی

با توجه به توضیحات بیان شده در رابطه با جراحی دندان عقل و آسیب‌های آن، سوالی که وجود دارد این است که چگونه می‌توان نزدیکی دندان عقل به عصب فک را تشخیص داد؟ در واقع با تشخیص این عارضه می‌توان از بروز آسیب جدی جلوگیری نمود. برای تشخیص نزدیکی دندان عقل به عصب فک از رادیوگرافی استفاده می‌شود. پیش از جراحی دندان عقل نیاز است که از آن عکس رادیوگرافی تهیه شود تا عوارض و ریسک‌های درمان مشخص شود.

زمانی که در این عکس برداری رادیوگرافی مشخص شود دندان عقل به عصب نزدیک است، باید بررسی‌‌های بیشتری انجام شود. این بررسی‌ها جهت تعیین محل دقیق دندان و عصب ضروری است. به عبارتی باید پیش از جراحی دندان عقل روی عصب فک، دندان‌ پزشک از نبود ریسک عمل اطمینان پیدا کند. این موضوع به قدری جدی است که اگر نتوان ریسک جراحی را کنترل نمود، کشیدن دندان عقل ممنوع است.

قبل جراحی دندان عقل که بر روی عصب فک قرار دارد، دندان‌ پزشک باید دقت زیادی داشته باشد. این دقت بسیار حائز اهمیت است تا به ساختار آناتومیک دهان مثل عصب‌ها صدمه‌ای وارد نشود. آسیب به عصب فک ممکن است به صورت موقت و یا دائمی‌ رخ دهد. گاهی اوقات بعضی از علائم آسیب به عصب امکان دارد به دلیل جراحی دندان عقل روی عصب باشد. آسیب‌های مورد نظر می‌تواند شامل موارد زیر باشد.

• از دست دادن قوه چشایی
• بی‌حسی صورت
• سوزش صورت
• مسدود شدن عصب آلوئولار در اثر بی حسی

البته در مواردی این آسیب‌ها ممکن است جدی‌تر باشد و به صورت دائمی‌ باقی بماند. درمان آسیب موقت به عصب زبان عمدتا به صورت خودجوش رخ می‌دهد. برگشتن حواس فرد حدود 6 الی 8 هفته به طول می‌انجامد. البته در این بازه زمانی ضروری است که بیمار حتما به جراح خود مراجعه کند تا شدت آسیب و نیاز به درمان‌های تکمیلی مشخص شود.

اگر در این مدت حواس زبان و صورت بیمار برنگردد نیاز است که جراح برای ترمیم عصب اقدام کند. به عبارتی جراحی ترمیم ‌باید در طی هفته 10 الی 12 انجام شود. بعد از این بازه زمانی احتمال درمان عصب کاهش می‌یابد و یا دیگر امکان پذیر نیست. بنابراین توصیه می‌کنیم که اگر در طول کشیدن یا جرتحی دندان عقل آسیبی به عصب وارد شده سریعا برای درمان اقدام کنید. البته بهبود عصب آلوئولار فک پایین معمولا سریع‌تر از عصب زبان است.

اینکه باید جراحی دندان عقل روی عصب انجام شود یا خیر؟ وابسته به نتایج معاینه و عکس رادیوگرافی بیمار است. برای این منظور از روش‎‌‌های تکمیلی مانند CBCT معمولا به کار گرفته می‌شود. اگر جراحی دندان عقل با ریسک بالا همراه باشد، جراحی صورت نمی‌پذیرد. به همین علت از روش‌های تخصصی دیگری در این پروسه استفاده می‌شود. در مواقعی که دندان عقل پنهان باشد، گزینه‌‌‌های مختلفی برای حل مشکل بیمار وجود ندارد. زیرا عدم خارج کردن این دندان‌ها از دهان موجب تورم، درد شدید و غیره برای بیمار می‌شود.

در حالت کلی اگر دندان عقل نهفته کشیده نشود خطر عفونت در فک، آسیب به دندان‌های مجاورخود، التهاب در لثه و تومور به وجود می‌آید. البته در سنین بالای 35 سال در صورتی که دندان عقل کاملا نهفته باشد امکان دارد جراح تصمیم به عدم جراحی بگیرد. همچنین در این بین عکس رادیوگرافی سالانه را برای بیمار تجویز می‌کنند. مصرف دارو‌‌های ضد التهابی زیر نظر دندان پزشک، تجویز داروی جراح بعد از جراحی یا حتی مدتی پیش از جراحی و مصرف مکمل‌‌های ویتامین B می‌تواند در پروسه درمان موثر باشد. همچنین تحریک و ماساژ دادن نواحی بی‌ حس شده مثل چانه و لب نیز می‌تواند بسیار موثر واقع شود.

با افزایش سن و رشد دندان‌‌های عقل کامل می‌شود و احتمال اینکه ریشه دندان به عصب فک نزدیک باشد زیاد است. از همین رو دندان‌ پزشکان توصیه می‌کنند دندان‌‌‌های عقلی که فضای کافی ندارند هر چه سریع‌تر کشیده شوند. اگر این جراحی قبل از 25 سالگی انجام شود عوارض کمتری را در پی خواهد داشت. زیرا به مرور زمان با افزایش سن نوع استخوان نیز دچار تغییر می‌شود. در این حالت احتمال اینکه ریشه دندان با عصب فک درگیر شود و به دندان‌های مجاور آسیب وارد شود بیشتر می‌شود. توصیه می‌کنیم در این صورت اقدام به جراحی دندان عقل کنید.